ข้อเข่าเป็นส่วนสำคัญส่วนหนึ่งของร่างกาย เพราะจะต้องพยุงและรับน้ำหนักร่างกายจากช่วงบน เรามักจะได้ยินคนสูงอายุบนปวดเข่าอยู่เสมอ ซึ่งก็จะเห็นได้ว่าถ้าข้อเข่าเป็นอะไรขึ้นมาก็กระทบกับการใช้ชีวิตประจำวันไม่น้อย แต่อย่าคิดว่าอาการเจ็บปวดบริเวณข้อเข่านั้นจะเกิดขึ้นเฉพาะในผู้สูงอายุเท่านั้น เพราะจริงๆแล้วคนอายุน้อยก็มีอาการเจ็บปวดและบาดเจ็บที่เข่าได้ บางครั้งอาจเกิดจากอุบัติเหตุ ถูกกระแทก การเคลื่อนตัวบิดเข่าอย่างรุนแรง จนทำให้เสียหลักล้มสิ่งเหล่านี้สามารถส่งผลให้เกิดอันตรายรุนแรงที่ “เอ็นเข่าไขว้หน้า” ได้ ซึ่งเอ็นเข่าไขว้หน้าเป็นเส้นเอ็นสำคัญบริเวณเข่าและมักจะบาดเจ็บได้ง่าย เราจึงขอนำความรู้เรื่องเอ็นเข่าไขว้หน้ามาบอกเล่ากัน
รู้จักกับเอ็นเข่าไขว้หน้า
เอ็นเข่าไขว้หน้าคือเส้นเอ็นที่ช่วยให้ความมั่นคงกับข้อเข่า ป้องกันไม่ให้เข่าหลวมและเลื่อนไปด้านหน้า ควบคุมการเคลื่อนไหวของหัวเข่าและหน้าแข้งให้เคลื่อนไหวในมุมต่าง ๆ ได้สะดวกนั่นเอง ถ้าจะอธิบายกันในลักษณะโครงสร้างในบริเวณเข่าของเราทุกคนจะมีเส้นเอ็นใหญ่อยู่ 4 เส้น แต่จะมีส่วนที่วางตัวไขว้กันเป็นรูปกากบาท เรียกว่าเอ็นเข่าไขว้ (Cruciate ligaments) อยู่ 2 ส่วน คือส่วนที่ไขว้อยู่ด้านหน้า เรียกว่าเอ็นเข่าไขว้หน้า (Anterior cruciate ligament : ACL) และส่วนที่ไขว้อยู่ด้านหลังเรียกว่า (Posterior cruciate ligament) เส้นเอ็นทั้งสองนี้จะทำงานร่วมกันช่วยให้ความมั่นคงกับเข่าในการบิดหรือหมุนข้อเข่า( Rotational stability) ไปในมุมต่าง
เอ็นเข่าไขว้หน้ามีความสำคัญอย่างไร
เอ็นเข่าไขว้หน้า มีความสำคัญมากในแง่ความมั่นคงของข้อเข่า หากเกิดการบาดเจ็บฉีกขาดแล้วไม่รักษา ก็จะส่งผลเสียต่อหมอนรองกระดูกข้อเข่าหรือกระดูกอ่อนผิวข้อ เพราะจะต้องรับแรงกระทำที่ผิดปกติมากเกินไปจนในที่สุดก็จะทำให้เกิดภาวะข้อเข่าเสื่อมตามมา
เอ็นเข่าไขว้หน้ากับอาการบาดเจ็บ
โดยส่วนมากแล้วการบาดเจ็บของเอ็นไขว้หน้าก็จะเป็นการฉีกขาดของตัวเส้นเอ็น ที่เรามักจะเรียกกันว่า “เอ็นเข่าไขว้หน้าฉีกขาด” ซึ่งเอ็นเข่าไขว้หน้าจะเกิดการฉีกขาดได้นั้นมักจะเกิดขึ้นอยู่ 2 กรณี คือ
- เกิดจากการออกกำลังกายและเล่นกีฬา คือมีการบิดหมุนเข่าหรือพลิกตัวอย่างฉับพลันทำให้เอ็นเข่าไขว้หน้าฉีกขาด
- เกิดจากการประสบอุบัติเหตุทางรถยนต์ รถจักรยานยนต์
ตอนเอ็นเข่าไขว้หน้าฉีกขาดจะมีเสียงลั่นในข้อ (audible pop) ขึ้นมาพร้อม ๆกับอาการปวดรุนแรงที่ตามมา จะมีเลือดออกในข้อและเข่าก็จะบวม ลงน้ำหนักแบบเดิมไม่ได้เพราะลงแล้วจะปวดมากทันที ถ้าไปพบแพทย์ แพทย์ก็จะทำการเอกซเรย์ข้อเข่า เพื่อดูว่ามีการบาดเจ็บของกระดูกร่วมด้วยหรือไม่ ถ้าไม่มีอาการบาดเจ็บที่กระดูกร่วมแพทย์ก็จะทำการMRI หรือส่องกล้องข้อเข่าเพื่อให้เห็นการบาดเจ็บที่เอ็นเข่าไขว้หน้าอย่างชัดเจนจะได้รู้ว่าเกิดการฉีกขาดอย่างไร
การรักษาเอ็นเข่าไขว้หน้าฉีกขาดทำอย่างไร
หากเอ็นเข่าไขว้หน้าฉีกขาด สามารถรักษาได้ทั้งการผ่าตัดและไม่ผ่าตัด ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับความเห็นของแพทย์ ถ้าคนไข้อายุยังไม่มากและไม่มีโรคแทรกซ้อนอะไร โดยปกติแล้วแพทย์ก็จะแนะนำให้ผ่าตัด ซึ่งปัจจุบันไม่ใช่เรื่องใหญ่ที่น่ากลัวเพราะเป็นผ่าตัดส่องกล้องแผลเล็กมาก การผ่าตัดเอ็นเข่าไขว้หน้าจะเป็นการเปลี่ยนเอ็นเข่าใหม่โดยนำเอ็นจากส่วนอื่นของร่างกายมาทดแทน เช่น เอ็นสะบ้า เอ็นแฮมสตริง เป็นต้น หลังผ่าตัดก็ทำกายภาพเข้าสู่ขั้นตอนการฟื้นฟู หลังจากนั้นก็จะกลับมาเดิน วิ่ง เล่นกีฬาได้ตามปกติ ซึ่งแพทย์จะไม่แนะนำวิธีการรับประทานยาแก้อักเสบเพียงอย่างเดียว เพราะการรับประทานยานั้นเหมือนการรักษาประคองอาการ ไม่ได้เป็นการแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ ลดปวดลดการอักเสบได้ แต่จะไม่หายขาด จะเป็นๆหายๆ ยิ่งปล่อยนานเข้าก็จะปวกมากขึ้นเรื่อยๆจนทนไม่ไหว หากปล่อยต่อไปในระยะยาวก็มีอาการเข่าหลวมและเข่าทรุด อาจจะเดินไม่สะดวกและวิ่งไม่ได้
เอ็นเข่าไขว้หน้าเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญของร่างกาย แต่ก็เป็นส่วนที่บาดเจ็บง่ายหากเราไม่ระมัดระวัง ดังนั้น ถ้าเกิดอาการบาดเจ็บแม้เพียงเล็กน้อยก็อย่าได้วางใจ ให้รีบไปพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยและรับการรักษาโดยเร็วจะเป็นการดีที่สุด
