ในช่วง 3 – 4 ปีที่ผ่านมาเราจะพบว่าโลกมีหลายปัจจัยที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่หวือหวามาก ทั้งเรื่องสงครามการค้า เรื่อง Brexit การเปิดตัวอย่างเป็นทางการของ Cryptocurrency เทรนด์ไร้เงินสด จนมากระทั่งถึงเรื่องโควิด 19 สิ่งเหล่านี้เป็นสิ่งที่กระตุ้นให้โลกแห่งการแข่งขันทางธุรกิจเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว และมีการแข่งขันกันอย่างดุเดือดมากขึ้น และในอีกด้านหนึ่งก็นับเป็นการเปลี่ยนแปลงจากโลกาภิวัตน์ไปสู่ยุคแห่งการกระจายความเจริญและการแบ่งปัน หรือที่เรียกกันว่า Decentralization อีกด้วย
สิ่งที่น่าสนใจก็คือ มีความเชื่อกันว่า Decentralization จะกลายมาเป็นเทรนด์ใหม่และบรรทัดฐานใหม่แห่งโลกธุรกิจไปเลย เพราะเทคโนโลยีวันนี้ก้าวล้ำไปมาก อะไรที่ล้ำหน้าและตอบโจทย์ผู้คนไม่จำเป็นต้องเกิดขึ้นจากบริษัทใหญ่ ๆ เท่านั้น แต่อาจเกิดขึ้นจากบริษัทเล็กในระดับ Startup ก็ได้ ซึ่งโลกที่กำลังจะมีการกระจายของอำนาจและการแบ่งปันทางการค้าแบบนี้ ใครก็สามารถไขว่คว้าโอกาสได้ จึงเป็นสิ่งที่เราทุกคนจะต้องมาทำความเข้าใจและมองหากลยุทธ์การตลาดที่จะสอดรับกับเทรนด์โลกที่กำลังเปลี่ยนแปลงไปแบบนี้
โลกที่เปลี่ยนแปลงนำมาสู่พฤติกรรมที่เปลี่ยนไป
Nielsen Thailand ได้มีการเปิดเผยข้อมูลการวิจัยครั้งล่าสุด ซึ่งมีความน่าสนใจว่า พฤติกรรมของคนไทยเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรบ้างในช่วงก่อนและหลังโควิด ปี 2020 งานวิจัยชี้ว่าก่อนที่โควิดจะเกิด คนจำนวนมากไม่ได้ให้ความสำคัญกับการทำกิจกรรมในพื้นที่ที่พักอาศัย คือ ใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่นอกบ้าน หมดไปกับงาน พอกลับมาบ้านก็แค่พักผ่อน แต่พอช่วงโควิดระบาด คนจำเป็นต้องอยู่บ้านมากขึ้น ก็ทำให้กิจกรรมของชีวิตที่ควรจะเกิดขึ้นภายในที่พักอาศัยก็ได้เกิดขึ้นจริง ๆ อย่างการทำความสะอาดบ้าน จัดข้าวของเครื่องใช้ในบ้านให้เป็นระเบียบ การตกแต่งปรับปรุงบ้านใหม่ การกลับมาทำอาหารในส่วนของคนที่ทำเป็นอยู่แล้ว การฝึกทำอาหารสำหรับคนที่ไม่เคยทำ การกลับมาเรียนและศึกษาในสิ่งที่ตนเองสนใจแต่ไม่มีโอกาสได้เรียน รวมไปถึงการหันมาช้อปปิ้งออนไลน์กันมากขึ้น
แน่นอนว่าพฤติกรรมเหล่านี้เกิดขึ้น เพราะถูกบังคับจากสถานการณ์ให้ต้องทำ แต่งานวิจัยระบุว่า คนส่วนใหญ่ต่างบอกว่า หลังจากโควิด 19 ผ่านไปแล้ว หลาย ๆ เรื่องที่ทำตอนช่วงโควิดก็จะยังคงทำเหมือนเดิม หรือจะต้องหาโอกาสทำเหมือนเดิมให้ได้ เพราะหลาย ๆ คนได้พบว่า การได้กลับมาสนใจในเรื่องของตนเองบ้างนั้นเป็นสิ่งที่ดีต่อชีวิตตนเองจริง ๆ และเป็นหนทางหนึ่งที่ทำให้ชีวิตเกิดความสมดุลและมีความก้าวหน้ามากขึ้น บางคนกลับรู้สึกว่าชีวิตง่ายขึ้นสะดวกขึ้นเยอะอีกด้วย
ซึ่งนั่นหมายความว่า คนที่ได้มีโอกาสทำงานที่บ้าน ก็อยากจะทำงานที่บ้านมากขึ้นหลังจากผ่านโควิดไป ใครที่ได้ฝึกทำอาหารในช่วงโควิด พอหลังโควิดพวกเขาก็จะไม่หยุดทำอาหารและจะไม่หยุดเรียนรู้การทำอาหารเพิ่มเติม และอีกหลาย ๆ คนได้มีโอกาสสัมผัสกับประสบการณ์การช้อปปิ้งออนไลน์ ทั้ง ๆ ที่ผ่านไม่ค่อยได้ทำก็มีทัศนคติที่ดีขึ้นเกี่ยวกับการซื้อของออนไลน์และจะหาโอกาสซื้ออีกหาก มีความต้องการสินค้าอย่างใดอย่างหนึ่ง
แต่จุดที่น่าสนใจเป็นพิเศษสำหรับการซื้อสินค้าและบริการในช่วงที่ผ่านมาก็คือ ผู้คนจะให้ความสำคัญกับเรื่องของคุณค่าของสินค้าและบริการมากขึ้น จนเกือบจะเท่ากับเรื่องราคาของสินค้าและบริการเลยทีเดียว หากสรุปให้ตรงจุดมากขึ้น ก็คือ พวกเขาไม่ได้สนใจแค่เรื่องราคาที่ถูกอีกต่อไป ของจะแพงก็ได้แต่ก็ต้องมีคุณภาพที่ดีเพียงพอ สามารถตอบโจทย์ความต้องการและเหมาะสมกับราคา และสิ่งเหล่านนี้เองที่ทำให้ภาคธุรกิจไทยในวันนี้ต้องหันมาใส่ใจและวางแผนปรับกลยุทธ์การตลาดกันใหม่ ไม่ใช่แข่งกันเรื่องราคาถูกเพียงอย่างเดียว
New Rule สู่ New Culture
พฤติกรรมใหม่ ๆ ของผู้บริโภคเกิดขึ้นหลายอย่าง ยกตัวอย่างเช่น กระแสความนิยมในภาพยนต์หรือซีรีส์แนว Y ซึ่งแต่แรกเริ่มเป็นกระแสความนิยมเฉพาะกลุ่ม ต่อมาก็กลายเป็นกระแสนิยมในวงกว้างมากขึ้นในประเทศ และขยายออกไปกลายเป็นเทรนด์ในฝั่งเอเชียเราเลยทีเดียว กระแสความชอบใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้นนี้ เป็นมุมสะท้อนอย่างหนึ่งของเรื่อง Decentralization เป็นการกระจายความนิยมจากจุดเล็ก ๆ ที่ขยายออกไปเป็นวงกว้างจนมีพลังต่อรองในโลกธุรกิจ
ในมุมเหล่านี้เป็นแง่มุมหนึ่งของ Decentralization ที่เราสามารถมองเห็นกันได้เลยว่า มีพลังและอำนาจต่อรองในโลกธุรกิจได้ การทำธุรกิจในยุคต่อจากนี้ไป ใครที่สามารถใช้พลังของการกระจายตัวและการแบ่งปันนี้ได้ถูกต้อง ถูกที่และถูกจังหวะเวลาก็จะทำให้เกิดโอกาสโตอย่างก้าวกระโดดได้เลย
สิ่งหนึ่งที่เราจะเริ่มได้เห็นกันในตอนนี้ เราจะพบว่าหลาย ๆ ธุรกิจที่มีขนาดเล็กเริ่มมีการเข้าเป็นพาร์ทเนอร์กัน เพื่อสร้างอำนาจต่อรองและแย่งชิงส่วนแบ่งตลาดจากบริษัทใหญ่
บางธุรกิจอาจไม่ได้เป็นพาร์ทเนอร์กันในระยะยาว แต่ก็ได้มีการนำสินค้าหรือไอเดียมาครอสกัน ออกเป็น Collection ใหม่ออกมา ซึ่งก็มาจากแนวคิด Decentralization เช่นกัน เป้นกลยุทธ์การตลาดแบบหนึ่ง ที่เอาส่วนแบ่งข้ามตลาดของอีกฝั่งเข้ามาเชื่อมโยงเข้าหากัน คล้าย ๆ กับเป็นการสลับลูกค้ากัน แต่กลายเป็นว่าทั้งสองฝั่งต่างได้ลูกค้าเพิ่มทั้งคู่
Chat Commerce กำลังสร้างปรากฎการณ์ใหม่
Decentralization ที่เกิดขึ้นชัดเจนมากสำหรับธุรกิจในประเทศไทยในช่วง ๆ นี้ก็คือ Chat Commerce ที่ภาคธุรกิจรายเล็ก ๆ หันมาให้ความสำคัญกับการ Chat ขายสินค้า ซึ่งไม่เพียงเป็นวิธีการขายเท่านั้น แต่ยังเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ผู้ซื้อเองก็เกิดความเชื่อใจ เกิดความรู้สึกสบายใจหรือมั่นใจมากขึ้นกับการซื้อสินค้าและบริการต่าง ๆ ผ่านออนไลน์ ที่ไหนที่มีการ Chat ที่ดี ว่องไว ให้ข้อมูลครบถ้วน และสามารถแสดงออกถึงความจริงใจก็จะยิ่งทำให้ลูกค้าเกิดความมั่นใจได้เร็ว และบางครั้งก็ประทับใจจนตัดสินซื้อทันที ทำให้คนขายก็ปิดการขายได้เร็ว ในแบบที่ไม่ต้องเห็นหน้ากันเลย
จึงต้องบอกว่า Chat Commerce กำลังเป็นความนิยมอย่างมากในการทำธุรกิจแบบ E-Commerce ในขณะนี้ นับเป็น Decentralization อีกอย่างหนึ่งที่กระจายการดูแลลูกค้าในแบบที่พิเศษมากขึ้น เป็นการดูแลแบบเฉพาะคน ที่ละคนทีละราย แน่นอนว่าผู้ปฏิบัติงาน ก็ต้องเหนื่อยหน่อย แต่ก็นับเป็นวิธีหนึ่งที่น่าสนใจในการทำธุรกิจในตอนนี้
ต้องบอกเลยว่า โลกในแบบ Decentralization ไม่ใช่เรื่องของอนาคต แต่ขณะนี้กำลังเกิดขึ้นจริง ๆ ในโลกยุคปัจจุบัน เมื่อคุณรู้แล้วก็คงต้องรีบปรับตัว และควรหากลยุทธ์ธุรกิจใหม่ ๆ ที่จะเข้ามาใช้กับสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นนี้ ซึ่งใครพบเจอก่อนคนนั้นย่อมได้เปรียบและธุรกิจจะเดินไปข้างหน้าเร็วกว่าคนอื่น
